د ازموینو ملي ادارې په اړه

کانکور ازموینه په هېواد کې له ۱۳۳۹ کار راهیسې هر کال د دولسمو ټولګیو فارغانو څخه د هغوی د فکری او زده کړه ییزو استعدادونو د ارزونې او تحصیلي بنسټونو ته د وړ ځوانانو د ورپیژندنې په موخه ترسره کیږي، که څه هم په لومړیو کې دغه ازموینه له محدود شمېر داوطلبانو څخه اخیستل کېده خو نن ورځ دغه ازموینه په هېواد کې په یوې سترې ملي پروسې بدله شوې او نه یوازې دا چې اوس مهال د دولسمو ټولګیو په سل هاو زره فارغان په کې ګډون کوي، بلکې هر کال د لوړو علمي او تخصصي پروګرامونو په ګډون د ملکي او نظامي ادارو لپاره ګڼ شمېر ډله ییزې ازموینې د کانکور ادارې له خوا اخیستل کیږي او زیات شمېر ځوانان په کې ګډون کوي.

دې ادارې تر ۱۳۶۵ کال د مخه د امتحاناتو کمټې په نامه د کابل پوهنتون په چوکاټ کې فعالیت درلود او د کابل پوهنتون په عمومي کتابتون کې یې خپلې چارې پر مخ وړلې. له یادې نېټې وروسته د اړوندو ادارو او د وخت له غوښتنې سره سم چې په هېواد کې د ښوونځیو کچه په پراخېدو وه او د دولسمو ټولګیو د فارغان تعداد کال تر بله لوړېده، د کمیټې فعالیتونه هم پراخه شول چې له امله یې یاده کمېټه د ښوونې او روزنې په چوکاټ کې د لوړو زده کړو وزارت مرکز ته ولېږدول شوه. په ۱۳۸۶ کال کې د کانکور ازموینو کمېټه د کانکور ازموینو په ریاست بدله شوه او په همغه پخوانۍ ودانۍ کې یې خپل فعالیتونه د لوړو زده کړو وزارت محصلانو چارو معینیت په چوکاټ کې پر مخ یوړل. په ۱۳۹۳ کال کې د لوړو زده کړو د وړاندیز سره سم یاد ریاست د ازموینو په عمومي ریاست واوښت، دا هغه خت و چې کانکور ازموینې په هېواد کې په یوه ملي پروسه بدلې شوې وه او د یاد ریاست مسوولین د هېواد په ۳۸ حوزو کې د دولسمو ټولګیو، دیني علومو، څوارلسمو ټولګیو فارغانو او همدارنګه د نظامي اکاډمیو لپاره د ازموینو په اخیستلو بوخت وو.

د ۱۳۹۴ تر ۱۳۹۷ کال پورې چې کانکور ازموینه په هېواد کې د حکومت لپاره په یوه ستره معضله بدله شوې وه، د لوړو زده کړو وزارت رهبري پلاوي، ازموینو عمومي ریاست مسوولینو، کارکوونکو او استادانو له خوا د کانکور ازموینو پروسې د اصلاح او معیاري کولو لپاره سنجول شوي تدابیر طرح او تطبیق شو، چې له نېکه مرغه د دغو تدابیرو په پلي کولو سره د کانکور ازموینو په پروسه کې د پام وړ بدلونونه رامنځته شول، چې په پای کې یې د ازموینو عموي ریاست ونډه په ټولنه او حکومتي چوکاټ کې بنسټیزه کړه.

په ۱۳۹۴ کال کې د امریکا متحده ایالاتو سفارت په همکارۍ د کانکور ازموینو ریاست مطبعه جوړه او د چاپ په عصري ماشینونو سمبال شوه چې له امله یې د ازموینې داوطلبانو لپاره د پوښتنو او نورو فورمونو د چاپ چارې خورا چټکې او منظمې شوې، په لومړي ځل د هر داوطلب لپاره د پوښتنو جلا کتابچې چاپ شوې چې له مخې یې د داوطلبانو ترمنځ د نقل مخنیوی وشو، په داسې حال کې چې له دې مخکې به د ټولو داوطلبانو لپاره یوازې څو کټګورۍ فورمونه چاپېدل. په ۱۳۹۵ کال کې د USAID په همکارۍ د کانکور ازموینو لپاره د بایومتریک سېستم جوړ شو او د (۱۳۹۵کب۲) یې پرانیسته وشوه، یاد سېستم په لومړي ځل د ۱۳۹۵ – ۱۳۹۶ کال کانکور ازموینه کې په ټول هېواد کې په بریالیتوب سره تطبیق شو چې له امله یې په ازموینه کې د عوضي اشخاصو د ګډون مخه ونیول شوه. په ۱۳۹۵ کال کې د لوړو زده کړو وزارت د وړاندیز او د افغانستان اسلامي جمهوریت د کابینې په منظورۍ د کانکور ازموینو پروسه کې موسمې بدلون رامنځته شو او په لومړي ځل د ۱۳۹۵ – ۱۳۹۶ کال کانکور ازموینه د ۱۳۹۵ کال کب میاشتې له پنځلسمې پیل شوه په داسې حال کې چې مخکې به یاده ازموینه د لیندۍ میاشتې څخه پیل کېده او په کب میاشت کې به پای ته رسېده. همدارنګه د ګډونوالو د کارټونو رنګه چاپ او د ځواب پاڼو د لوستو لپاره د Optical Mark Reader په نامه عصري ماشینونه له بهری څخه راوړل شول چې د پوښتن پاڼو د سکن او سکورینګ چارې یې خورا چټکې او دقیقې کړې.

د ۱۳۹۶ او ۱۳۹۸ کلونو ترمنځ په هېواد کې د ازموینو عمومي ریاست له لورې د دولسموټولګیو فارغانو ترڅنګ، سترې ټولیزې ازموینې لکه د اداري اصلاحاتو او ملکي خدمتونو ۱۷ زره بستونو، ښوونکو، ملي تدارکاتو، الکترونیکي تذکرو، انتخاباتو کمیسیون او نظامي اکاډمیو ازموینې په پوره شفافیت سره واخیستل شوې او پرته له هر ډول درغلۍ څخه یې په خپل وخت سره پایلې اعلان شوې چې په ټول هېواد کې یې د خلکو باور او خوښۍ ترلاسه کړې. له دې جملې نه په ۱۳۹۵ کال کې ۶۱۶۱ تنو څخه د الکترونیکي تذکرو ټولیزه ازموینه، په ۱۳۹۶ کال کې د ۱۰۱۸۳۱ تنو څخه د اداري اصلاحاتو او ملکي خدمتونو ۱۷۰۰۰بستونو ټولیزه ازموینه، د ۱۲۶۸۷۰ تنو څخه د ښوونکو بستونو لپاره ټولیزه ازموینه، په ۱۳۹۶ کې د ملي تدارکاتو ټولیزه ازموینه، د هندوستان هېواد ICCR ماسټرۍ بورسونو لپاره رقابتي ازموینه او نورې سترې ازموینې یادولی شو.

د ازموینو عمومي ریاست د ژمن رهبري پلاوي، کارکوونکو او استادانو د نه ستړې کېدونکو هڅو له امله چې د رڼو ازموینو اخیستو لپاره یې ترسره کولې، په هېواد کې یې د کانکور ازموینو ته ځانګړی باور ورکړ او د خلکو او حکومت پاملرنه یې ځانته راواړوله.

د همدغو اغیزمنو فعالیتونو او لاسته راوړنو له مخې د افغانستان اسلامي جمهوریت پرېکړه وکړه چې د ازموینو ریاست په خپلواکه توګه د ازموینې د یوې سترې ادارې په توګه په هېواد کې ټولیزې ازموینې مدیریت کړي. د ازموینو عمومي ریاست د جمهور رئیس جلالتمآب محمد اشرف غني د ۱۳۹۷ کال زمري میاشتې ۲۲ نېټې (۴۹) ګڼې فرمان له مخې د لوړو زده کړو وزارت له چوکاټ څخه جلا او د (ازموینو ملي ادارې) تر نامه لاندې یې فعالیتونه پیل کړل.

اوسمهال د ازموینو ملي اداره هر کال د ډولسمو ټولګیو فارغانو عمومي، متفرقه، شپې، اختصاصي، حقوقي او قضایې ستاژ، مارشال فهیم دفاعی پوهنتون، پولیسو ملي اکاډمۍ، عامې روغتیا وزارت تخصص بشپړولو، طبی عالي شورا او نورې سترې ډله ییزې ازموینې اخلي.